تحليل گفتمان پيامهاي نوروزي رهبر انقلاب چارچوب گفتمان جمهوري اسلامي را ترسيم ميکند و هشدارهاي ايشان در سالهاي مختلف به ضعفهاي موجود تاکيد مينهد و در صدد هشدار در مورد عواقب آن است.
بيانات ايشان در اين فقره پس از تبريک سال نو ارزيابي سال گذشته و ترسيم چشماندازي براي آينده کشور است که با تعيين يک نام و شعار براي هر سال به پايان ميرسد. از اين جهت پيامهاي نوروزي ايشان سخنان مهمي هستند که وضع مطلوب را ترسيم مينمايد لذا مورد توجه مسؤولان در بخشهاي مختلف قرار دارد.
تحليل پيوستهي پيامهاي نوروزي ايشان ميتواند چشمانداز تاريخي حرکت انقلاب و همچنين شکلگيري گفتمان جمهوري اسلامي را ترسيم کند. اين نوشته به تحليل گفتمان پيامهاي نوروزي رهبر معظم انقلاب از سال 69 تا 94 ميپردازد و گزارههاي مرکزي هر سال از سخنان ايشان را به دست ميدهد. همچنين با توجه به نسبت اين گزارهها ميتوان پيام اصلي چند سال را در امتداد يکديگر مشاهده کرد که بيانگر وضعيت کشور ايران و جمهوري اسلامي و تأکيدات آن در هر برهه زماني باشد.
- پيام رهبر معظم انقلاب در اولين سال رهبري(1369) معطوف به نسبت نو شدن سال و تحول اخلاقي در انسان تأکيد داشته و تصريح ميکنند سال نو به مثابه شروعي براي تهذيب جان از آلايشهاي مادي و روحي است.
-
- سال 70 ايشان اتحاد و همگرايي ملت و مسؤولان براي پيشرفت را از ضروريات سال جديد ارزيابي نموده و بر نزديکي بيشتر دولت و ملت توجه و تأکيد نهادند.
-
- در سال 71 رهبر معظم انقلاب به نقش مردم در توسعه اشاره کرده و خودداري از اسراف را از مهمترين مقولات در فرايند پيشرفت کشور معرفي مينمايد.
-
- در سال 72 ايشان عدالت اجتماعي را هدف غايي نظام اسلامي از سازندگي مادي و توسعه ارزيابي نموده و تصريح ميکند توسعه مادي بايد به عدالت بيشتر منجر شود و در غير اينصورت از روح تهي شده و رفتن به راه سرمايهداري است.
-
- سال 73 وجدان کاري و انضباط اجتماعي را از عناصر تمدنسازي معرفي کرده و به نظم بيشتر در امور شخصي و مخصوصاً در امور عمومي از جهات مالي تأکيد فرمودند.
-
- سال 74 ايشان پيشرفت و سازندگي تؤام با انضباط اجتماعي را از عناصر فرهنگي تمدن برشمرده و بر رعايت ملزومات عدالتخواهانهي توسعه تأکيد کردند.
-
- سال 75 انظباط مالي و ساماندهي مصرف منابع کشور را از اولويتهاي سال جديد بر شمرده و مجدد بر اثرات اسراف بر موقعيت اقتصادي و فرهنگي تمدن ايراني اسلامي اشاره کردند.
-
- سال 76 و 77 نيز در همين راستا صرفهجويي را سرلوحه اقتصادي و فرهنگي توسعهي کشور دانستند.
-
به اين ترتيب در 9 سال آغازين رهبري ايشان رعايت انضباط مالي، قناعت و صرفهجويي از سوي مردم و مخصوصاً مسؤولان را به عنوان اولويتهاي مهم ايران مطرح نمودند. تلاقي زماني اين دهه با دوره سازندگي به دغدغههاي ايشان در اين برهه زماني و وضعيت کشور در آن دوره اشاره دارد.
تحليل اين بيانات و گزارههاي مرکزي آن در نسبت با وضعيت آن روز کشور نمايانگر اهميت پيامهاي نوروزي در توصيه به مردم و مسؤولان درباره وضعيت فعلي و روند اتي کشور است.
چنانکه پيش از اين مورد اشاره قرار گرفت در دهه اول رهبري، مقام معظم رهبري بر مقوله صرفهجويي اقتصادي و انظباط مالي و اجتماعي از سوي مردم و مسؤولان اشاره فرمودند. اين مسأله نشانگر اهميت اقتصاد در شکلگيري تمدن ايراني اسلامي و همچنين بيانگر وضعيت آن روز کشور است که ايشان در سالهاي متمادي به انظباط اقتصادي و صرفهجويي به عنوان اولويت کشور اشاره ميکردند.
در اين فقره به تأکيدات رهبر معظم انقلاب در دهه دوم رهبري اشاره خواهيم نمود.
- در سال 78 که مقارن با صدمين سالروز تولد امام خميني(ره) وي همه را به پيروي از منش و روش امام خميني که برپايي عدالت بود دعوت نمودند.
-
- در سال 79 رفع مشکلات اقتصادي داخلي و همچنين تدمين وحدت و امنيت ملي را به عنوان اولويت سال جديد برشمردند.
-
- سال 80 مجدداً تدمين اشتغال و وحدت و امنيت ملي را همچون سال قبل در اولويت پيشرفت کشور ارزيابي نمودند.
-
- در سال 81 مجدداً تقويت اقتصاد با ايجاد اشتغال و مبارزه با فساد را اولويت اول کشور معرفي کردند. بديهي است در اين فقرات اخير روي سخن ايشان با مسؤولان است که اقتصاد و وحدت ملي را تقويت نمايند.
-
- سال 82 نيز به همين ترتيب مبارزه با فساد و خدمترساني به مردم را مهمترين اثبات کارآمدي نظام در عرصه داخلي و خارجي معرفي نمودند.
-
- سال 83 اصلاحات واقعي را توليد علم، استقرار عدالت و رفع فقر و فساد دانسته و بر توجه ويژه به اين مقولات از سوي مسرولان تأکيد کردند.
-
شش سال مورد بررسي مهمترين تأکيد رهبري بر سلامت اقتصادي و تقويت وحدت ملي متمرکز گرديده است. از اين منظر ميتوان گفت از نظر رهبري در اين سالها بجز مشکل اقتصادي مسألهي وحدت ملي و امنيت و اقتدار ملي نيز نياز به توجه ويژه داشته است.
اين سالها که مقارن با دولت اصلاحات است، بحثهاي مربوط به اصلاحات توجهات زيادي به خود جلب کرده و رهبري نيز با تأکيد بر لزوم اصلاحات، رفع فقر و فساد و توليد علمي را از جمله اصلاحات واقعي ارزيابي ميکند.
- سال 84 به دليل برگزراي انتخابات در ان سال از سوي رهبري سال مشارکت عمومي و همبستگي ملي نامگذاري ميشود که در راستاي تدکيد ايشان بر وحدت ملي در سالهاي قبل قرار دارد.
-
- در سال 85 ايشان از وضعيت موجود ابراز رضايت کرده و آن را نويدبخش آيندهاي روشن براي ايران اسلامي قلمداد ميکند.
-
- در سال 86 مجدداً اتحاد ملي و انسجام اجتماعي گزاره مرکزي پيام نوروزي رهبر انقلاب را تشکيل ميداد.
-
- در سال 87 رهبر معظم انقلاب حرکت به سوي اهداف با شتاب بيشتر و تلاش افزونتر را به عنوان هدف اصلي کشور مطرح نمودند.
-
- سال 88 اصلاح الگوي مصرف شعاري بود که رهبري براي آن سال پيشنهاد کردند و البته گزاره مرکزي بيانات ايشان نيز صرفهجويي بود و ساير گزارهها حول اين گزاره تجمع يافته بودند.
-
- سال 89 دلبستگي مردم به انقلاب گزاره مرکزي بيانات ايشان بود و قراين آن را در سال گذشته و حماسه 9 دي معرفي نمودند.
-
در نيمه دوم دهه دوم رهبري آيتالله خامنهاي، سه مفهوم مورد توجه بيشتر بوده است؛ اتحاد ملي، دلبستگي مردم به انقلاب و اصلاح الگوي مصرف از گزارههاي اصلي ايشان در ترسيم چشمانداز آيندهي کشور يا ارزيابي از وضعيت گذشته بر اين مفاهيم مترکز بوده است.
ايشان سالهاي آغازين دهه 90 را بر مقوله اقتصاد تأکيد بسيار دارند و دهه 90 را دهه پيشرفت و عدالت نامگذاري کرده و تصريح ميکنند که اقتصاد زيربناي دهه پيشرفت و عدالت است.
- بر اين اساس سال 90 اقتصاد زيربناي دهه پيشرفت و عدالت ناميده شده است.
-
- سال 91 گزاره مرکزي بيانات نوروزي رهبري حل مشکلات اقتصادي با تکيه بر توان داخلي است.
-
- سال 92 بازيابي توان اقتصادي از گزارههاي اصلي پيام نوروزي است. توان اقتصادي از سويي قدرت و اقتدار داخلي و خارجي کشور را متأثر ميکند.
-
- سال 93 حل مشکلات اقتصادي با مراقبت از فرهنگ به عنوان زيربناست. هر يک از اين مقولات نيازمند برنامههاي وسيع و تلاش بسيار است لذا بايد با عزمي ملي و مديريت جهادي به آنها نزديک شد.
در سال 94 نيز رهبر انقلاب مقولاتي مانند پيشرفت اقتصادي، اقتدار ملي و منطقهاي و پيشرفت علمي را از رهگذر همدلي و وحدت دولت و ملت ممکن ميداند.
تحليل گفتمان پيامهاي نوروزي رهبر انقلاب چارچوب گفتمان جمهوري اسلامي را ترسيم ميکند و هشدارهاي ايشان در سالهاي مختلف به ضعفهاي موجود تاکيد مينهد و در صدد هشدار در مورد عواقب آن است. چنانکه از گرارههاي مرکزي اين بيانات در هر سال بر ميآيد ميتوان هر گزاره را در دل شرايط بيان آن نهاده و دلالتهاي تاريخي آن را در هر دولت به دست داد. از اين جهت پيامهاي نوروزي نوعي جهتگيري تاريخي انقلاب اسلامي در 25 سال اخير نيز هست.